مقاله مصرف سنتی و اثر گیاهان دارویی در کاهش قند خون دیابت

پاورپوینت مقاله بررسی مصرف سنتی و اثر بخشی گیاهان دارویی استان گلستان در کاهش قند خون ( دیابت)

بیماری دیابت از نارسایی های مهم غدد داخلی است که حدود 100 میلیون نفر از مردم دنیا مبتلا به آن می باشند. سازمان جهانی بهداشت در آینده ای نه چندان دور تعداد بیماران دیابتی را چندین برابر پیش بینی می کند که در این صورت یکی از مهمترین عوامل مرگ و میر مردم در نیا محسوب می گردد.با توجه به نقش گیاهان دارویی در درمان بیماری ها، این مطالعه با هدف مروری بر اثر هیپوگلیسمی گیاهان صورت گرفت. از گذشته بسیار دور تا بحال در طب سنتی استان گلستان، مردم بومی منطقه از ترکیبات طبیعی و موثر گیاهان دارویی و بومی استان، جهت پیشگیری و کنترل این بیماری استفاده می کنند. از این رو در این مقاله، فقط گیاهانی را که در منطقه از آن جهت پیشگیری و درمان بیماری دیابت، توسط مردمی بومی منطقه مورد استفاده قرار می گیرند، را مورد بررسی قرار داده است، مانند: سیر (Allium Sativa)، پیاز (Allium .cepa)، (Allium paradoxum) الزویا پیاز کوهی برگهای تازه ی (Ocimum bassilicum)، ریشه گیاه پنجول (Potentilla fulgns) برگ های زیتون (Olea europea)، پودر برگ و دانه شنبلیله (Trigonella foenum graecum)، گشنیز (Corianderum sativa)، یونجه (sativa Medicago )، گزنه (Urtica dioica)، برگ های داراواش (Viscum album) گل های آقطی (پلم-Sambucus nigra) و گل های انار (Punica granatum). نتایج تحقیقات آزمایشگاهی و کلینکال، روش عصاره گیری، زمان برداشت گیاه، اندام مورد استفاده، نحوه ی مصرف آن در غذا و دارو و به کارگیری آنها به عنوان چاشنی در برنامه ی غذایی بیماران دیابتی که اثرات مفیدی را در کاهش قند خون دارد و جزئیات مکانیسم اثر بخشی مواد موثره ی هر یک از گیاهان فوق مورد بحث قرار گرفت.

مقدمه:

همه ساله تعداد زیادی از بیماران دیابتی بر اثر عوارض بیماری جان خود را از دست می دهند یا دچار از کار افتادگی می شوند. این بیماری می تواند موجب سکته های قلبی و مغزی، نارسایی کلیه، کوری، قطع پا و ... شود. با توجه به نقش گیاهان در درمان بیماری ها، این مطالعه با هدف مروری بر اثر هیپوگلیسمی گیاهان دارویی در درمان دیابت نوع 1 و نوع 2صورت گرفته است.اطلاعات حاکی از آنست که در حدود 1200 گونه و 725 جنس متعلق به 183 تیره، بجز جلبکها و قارچهایی که عملکرد ضد دیابتی دارند ، دارای اثر هیپوگلیسمی هستند . از این گیاهان 127 گونه متعلق به تیره Fabaceae ، 98 گونه در Asteraceae ، 36 تا Lamiaceae ، 35 گونه در Liliaceae ، 30 گونه Poaceae ، 30 گونه Euphorbiceae شناخته شده اند ، که در طب سنتی مورد استفاده قرار میگیرند و تاکنون اثر ضد دیابتی 50 درصد از این گیاهان در تحقیقات کلینیکال به اثبات رسیده است . امروزه گیاهانی که در درمان این بیماری مورد استفاده قرار میگیرند از لحاظ اقتصادی مطرح هستند و بیش از 30 میلیون نفر در دنیا مطابق با گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) از آن استفاده می کنند . ترکیبات طبیعی که در این گیاهان خاصیت ضد دیابتی دارند شامل کربوهیدراتها، آلکالئیدها ، ترپنها، پپتید، آمین، استروئید، فلاونوئید، لیپید، کومارین، و ترکیبات سولفوری و مواد معدنی از جمله ؛ کروم، منگنز و منیزیوم میباشد. روشهای استفاده و دوز مصرفی از این گیاهان در طب سنتی متغیر است. مکانیزم عملکرد هر یک از آنها نیز متغیر میباشد ولی در مجموع همه محرک ترشح انسولین در بدن بوده و باعث گلیکونئوژنز در سلولها پانکراس و تحریک بیوسنتز سلولهای بتا در پانکراس و جلوگیری از تخریب آنها میگردد. همچنین فعالیت رسپتورهای انتقال گلوکز (cAMP) و افزایش بازجذب گلوکز از خون میشود. از غربالگری هایپوگلیسمی این گیاهان نشان میدهد که 81 درصد آنها منجر به کاهش قند خون میشوند . به عنوان مثال ماده موثره Vinculin در گیاه کاتارانتوس (Catharanthus rosous ) در درمان دیابت موثر است و در گیاهان پیازی ترکیبات سولفوری اثر ضد دیابتی مشابه با انسولین دارند . همچنین در گیاه آتریپلکس بعلت داشتن مواد معدنی کروم ، منگنز و منیزیوم در رفع دیابت موثر است . از جمله این گیاهان میتوان به گیاهانی که در لیست زیر آورده شده اشاره کرد .

شنبلیله (foenum graecum Trigonella): گیاهی است علفی و یکساله که عصاره ی آن حاوی مواد موثره ی ساپونین های استروئیدی، آلکالوئید، تریگلونین، تریگوکومارین، تری متیل کومارین، دایوسجنین (Diosgenine), یاموژنین (Yamogenin) و فیتواستروژنها است. مردم منطقه، علاوه بر مصرف خوراکی، به طور سنتی از پودر دانه این گیاه در درمان آرتروز، برونشیت، زخم، یبوست، کلسترول بالا و دیابت استفاده می کردند. مطالعاتی که بر روی فعالیت ضددیابتی شنبلیله صورت گرفته، نشان می هد که استفاده از پودر دانه، بر کاهش سطح گلوکز خون در افراد دیابتی، بویژه در دیابت غیر وابسته به انسولین موثر است و همچنین گلوکز خون را در افراد دارای دیابت نوع 1 کاهش داده و تحمل قندی را در دیابت نوع 1 و 2 بهبود می بخشد. نتایج مطالعاتی که در مورد عصاره ی آبی و اتانولی برگ های شنبلیله صورت گرفته، نشان می دهد عصاره ی اتانولی آن هیچ تاثیری بر کاهش غلظت قند خون در موش های عادی ندارد، اما استفاده ی درون صفاتی (تزریق) آن به مقدار 0.8 گرم بر کیلو گرم وزن در موش های مبتلا به دیابت تا حد زیادی قند خون را بعد از 2 تا 24 ساعت پس از مصرف کاهش می دهد، ولی مصرف عصاره ی آبی شنبلیله چه به صورت خوراکی و چه تزریقی، تاثیر هیپوگلیسمی در موش های نرمال و دیابتی دارد...