پایان نامه نقش خانواده و مدرسه در پیشگیری از بزهکاری کودکان

چکیده

دوران کودکی اساسی ترین دوران برای شکل گیری شخصیت در افراد و رفتن آنها به راه صلاح یا راه تباهی و انحراف است. از این رو تمرکز دولت های مختلف بر پیشگیری اجتماعی رشدمدار بوده است. به عبارت دیگر نظام های حقوقی مختلف در جهان به این نتیجه رسیده اند که ارتکاب جرم، یک اتفاق، حادثه و واقعه که ناگهانی رخ دهد، نیست، بلکه یک مسیر و روند است. در این راستا، در بررسی بزهکاری، بر چهار منبع کنترل بزهکاری نوجوانان تاکید می شود: وابستگی آن ها به پدر و مادر، مدرسه، گروه همسالان و اشتیاق به انجام کارهای عادی و روزمره همگانی، خصوصاً تحصیلات و یافتن شغل، در یک تقسیم بندی دیگر عوامل کنترل بزهکاری را می توان-نظارت مربوط به قبل از تولد؛ - مقررات مربوط به بعد از تولّد طفل شامل: 1- ایجاد محیطی آرام و سالم در خانواده و - تأمین آموزش و پرورش مناسب دانست. روابط بین والدین و فرزند، از هم پاشیدگی خانواده و فقدان نظم و تعادل در خانواده، سست شدن عقاید مذهبی و اخلاقی در بزهکاری نوجوانان نقش مهمی دارد.محیط خانواده اولین محیطی است که فرد در آن رشد می کند و هنجارها را می آموزد. علی رغم اینکه بسیاری از عوامل در وقوع بزهکاری اطفال و نوجوانان دخیل اند اما در گام نخست این خانواده ها هستند که نقش تعیین کننده ای در سرنوشت اطفال دارند. چنانکه با تربیت درست می توانند کودک را به راه صحیح هدایت کنند و یا شرایط و محیط را برای تحقق بزهکاری توسط اطفال مهیا سازند. همچنین از بعد دیگر با توجه به نقش مدرسه در پیشگیری از بزهکاری می توان گفت، مدرسه اولین محیط اجتماعی است که کودک و نوجوان ناچار است خود را با نظم و قوانین آن هماهنگ سازد. این نظم و تربیت مسلماً از قوانین و مقررات حاکم در خانواده رسمی تر و اطاعت از آن لازم است. در این مرحله است که کودک و نوجوان ناسازگار، نامتعادل یا عقب مانده ذهنی که استعداد پیروی از نظم یا هماهنگی با محیط را ندارد، با عدم موفقیت مواجه می شود. این عدم موفقیت به نوبه ی خود به علت سرزنش ها، ملامت های والدین و اولیای مدرسه و اطرافیان و شکسته شدن غرور و احترام کودک باعث تشدید حس سرکشی، عدم علاقه به ادامه تحصیل، رها کردن مدرسه، فرار از مدرسه، ولگردی، معاشرت های ناباب و بالاخره ارتکاب جرم می شود.

کلمات کلیدی: خانواده، مدرسه، پیشگیری، بزهکاری کودکان

اهداف تحقیق

1- بررسی راهکارها و سیاست های آموزشی و تربیتی در پیشگیری از بزهکاری

2- بررسی سیاست های پیشگیری در برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و اجتماعی

3-بررسی نقش تربیتی خانواده و تاثیر آن در قانون مداری و بزهکاری کودکان

بزهکار و بزهکاری

در این گفتار از پایان نامه مفاهیم و واژه های مربوط به بزهکاری و همچنین بزهکار با توجه به بحث پیشگیری از نقطه نظر جرم شناسی مورد تعریف و بررسی قرار خواهد گرفت.

بزهکاری

واژه بزهکاری در لغت به معنای تخلف، قصور، کوتاهی است. همچنین بزهکاری در معنا و مفهوم لفظی عبارت است از ترک انجام وظیفه قانونی و یا ارتکاب عمل خطایی که الزاما عنوان جرم ندارد. معذلک این اصطلاح غالبا معادل جرم و بویژه در ارتباط با جرائم ارتکابی از سوی اطفال و نوجوانان به کار می رود.

از نظر جرم شناسان، بزهکاری کودکان و نوجوانان شامل تمامی خطاهای عمومی می شود که از سوی افراد بین 12 تا 20 ساله ارتکاب می یابد.

جامعه شناسان به این مفهوم نگاه وسیعتری دارند و بر این باورند که این امر شامل تعداد زیادی از سرپیچی های مختلف از هنجارهای قانونی و اجتماعی از تخلفات کوچک گرفته تا جرائم شدیدی می شود که از سوی اطفال ارتکاب می یابد.

بزهکار

به طور کلی به جوانان زیر 18 سال که قوانین جامعه را رعایت نکرده و بی هنجاری و نابسامانی در جامعه ایجاد می کنند بزهکار می گویند. رفتار بزهکارانه جوانان طیف گسترده ای از انحرافات اجتماعی است که هم شامل رفتارهایی نظیر فرار از مدرسه است، که از نظر اجتماعی پذیرفته نیست و هم شامل اعمال غیرقانونی است، نظیر سرقت. در بیشتر کشورهای دنیا نظام قضایی و نظام کنترل جوانان از بزرگسالان متمایز شده و بیشتر جنبه بازپروری، توان بخشی، حمایتی و ارشادی دارد. معمولا جوانان بزهکار را در مراکز بازپروری نگهداری نموده و تحت مراقبت مددکاران اجتماعی به اصلاح آن ها می پردازند.

از هنگام تولد تا 10-11 سالگی را دوره کودکی می گویند. سال های کودکی از نظر پایه ریزی اخلاقی و رشد عاطفی و شخصیت از مهم ترین سالهای زندگی بوده، دوره تکامل عقلانی و منطبق شدن با وضع محیط و دوره ثبات نیز هست. در این دوره کودک با اتکا به بزرگ ترها و حمایت و مراقبت آن ها کمتر مرتکب جرم می گردد. کودک بعد از 5 تا 6 سالگی علاوه بر والدین و دیگر اعضای خانواده، با افراد دیگری در خارج از خانواده چون: همسالان و همبازی ها، دوستان، هم دوره های مدرسه، معلمان و... رابطه داشته، از آن ها تأثیر می پذیرد و تا حدی در آن ها تأثیر می گذارد. دزدی و ولگردی بالاترین رقم بزهکاری این گونه کودکان را تشکیل می دهد.

به طور کلی بزهکاری جوانان انواع مختلفی دارد که در طیف گسترده ای از رفتار ضد اجتماعی قرار می گیرد که برحسب عمق و شدت آن به بزهکاری های شدید نظیر تجاوز به عنف، سرقت مسلحانه، و ضرب و جرح های شدید و بزهکاری ملایم نظیر فرار از خانه و مدرسه، استفاده از داروهای مخدر مانند ماری جوانا و حشیش، مصرف الکل و تخریب اموال عمومی و خصوصی تقسیم می شوند. پژوهشگرانی که به مطالعه بزهکاری جوانان پرداخته اند بر این باورند که مصرف داروهای مخدر و خرابکاری از شایع ترین رفتار بزهکارانه در بین جوانان است. روان شناسان بر این عقیده اند که خودکشی، خودسوزی و ترک مدرسه در میان نوجوان و جوانان، به خصوص دخترها، بیشتر مربوط به افرادی است که مشکلات عاطفی و رفتاری داشته اند و یا از نظر مالی در سطح پایینی بوده اند.

رویکرد پیشگیری از بزهکاری

بر این اساس پیشگیری بر دو نوع، پیشگیری کیفری و غیر کیفری از بزهکاری تقسیم می شود. پیشگیری کیفری را می توان از یک منظر بر دو نوع، پیشگیری قضایی و پیشگیری انتظامی تقسیم نمود. در پیشگیری قضایی سیاست پیشگیری از این منظر که دولت به عنوان دستگاه حاکم بعنوان اولین نهاد در مقابل جرم و بزهکار قرار می گیرد واز طریق اعمال قانون و سیاست های تقنینی در مقابل بزهکار، به اصلاح آنان می پردازد، مورد توجه قرار می گیرد. پیشگیری انتظامی از آن جهت حائز اهمیت است که حافظ نظم و امنیت اجتماعی است. اجتماع، همزمان سرچشمه جرم، قربانی جرم و حامی عاملان اجرای قانون که درصدد کنترل جرم هستند، می باشد. بنابراین، کشف و پیشگیری موفقیت آمیز جرم به نوعی به ارتباط خلاق میان اجتماع و مأمورین امنیتی و انتظامی بستگی دارد.

در خصوص پیشگیری غیرکیفری، جلوگیری از به فعل درآوردن اندیشه مجرمانه با تغییر دادن اوضاع و احوال خاصی که یک سلسله جرائم مشابه در آن به وقوع پیوسته یا ممکن است در آن اوضاع و احوال ارتکاب یابد، مورد توجه قرار می گیرد. بعبارت دیگر پیشگیری غیرکیفری درصدد است علل و عوامل محیطی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی و. .. و زمینه های بروز جرائم و بزهکاری را از طریق توجه به مسأله کنترل اجتماعی و تأثیر بر افکار مجرمانه از بین ببرد. در پیشگیری غیرکیفری دو رویکرد وجود دارد. رویکردی که به تحدید موقعیت ارتکاب جرم توجه دارد که تحت عنوان پیشگیری وضعی از آن یاد می شود و رویکردی که به محیط اجتماعی و شخصیت افراد توجه نشان می دهد و تحت عنوان پیشگیری اجتماعی مطرح است.

در ادامه پایان نامه ضمن اشاره مختصر به پیشگیری وضعی، به تفصیل در مورد پیشگیری اجتماعی رشدمدار توضیح خواهیم داد.