مقاله بررسی حاشیه نشینی در 16 صفحه ورد قابل ویرایش 

به نام یگانه هستی بخش

طرح مسأله

حاشیه نشین به مفهوم كلی به كسی گفته می شود كه در اكثر سكونت دارد ولی به علل گوناگون نتوانسته است جذب نظام ا قتصادی شهر شود و از خدماتی شهری استفاده كند . حاشیه نشینی در پی وجود یك اقتصاد ناسالم  و بسیار و در كنار سایر عوامل بر مشكلات شهری افزوده است .

حاشیه نشینی از آنجا كه بر حاصل زندگی جمعی انسان هاست ، پدیده ای اجتماعی  می باشد . این مسأله تنها مختص كشورهای جهان سوم نیست ، بلكه در كشورهای پیشرفته نیز می توان نمونه هایی از حاشیه نشین را البته با اختلافاتی از نظر كمی و كیفی مشاهده كرد . لیكن آمارنشان می دهد كه این مسأله به صورت حاد تری دامنگیر كشورهای در حال توسعه ا ست . بنابرگزارش سازمان ملل متحد در سال 1981 ، از هر 5 شهر نشین كشورهای در حال توسعه ، دو تن زاغه نشین بوده اند كه این مقدار 40% جامعه آنان را شامل می شده است . در سال 1990 این رقم به 50% رسیده است و در آن زمان پیش بینی شده كه تا سال 2000 به 62% خواهد رسید .

البته باید گفت در شهرهای ایران حاشیه نیسن به آن شكل كه در بسیاری از شهرهای كشورهای در حال توسعه مثل مكزیكوسیتی یا قاهره قابل مشاهده  است وجود ندارد . اما به هر  حال این مسأله در ایران نیز خود را به عنوان معصل حادی كه قابل طرح و به درستی است ، نشان داده است !

در این تحقیق سعی بر آن بوده است كه به این سؤالات پاسخ داده شود :

الف – علل ایجاد پدیده ای به نام حاشیه نشینی  ( امكان غیر رسمی ) چیست ؟

ب – را محل های موجود برای مقابله با اسكان غیر رسمی كدامند ؟

اقتصاد شهری :

مربو ط به متن اقتصاد شهری : با توجه به اینكه حشاشیه نشینی از مسائل و مشكلات اتباع شهری است و بعلاوه مانند سایر مشكلات شهری جنبة اقتصادی هم دارد ، از مسائل مورد بررسی در اقتصاد شهری می باشد .

یاد داشت ها :

2- عابدین در كوش ، سعید ، در آمدی به اقتصاد شهری ، صص 2 و 3 .

3- مشهدی زاده دهاقانی ، ناصر ، تحلیلی از ویژگیهای مثل در ایران . صص120و121 .

فهرت منابع و مآخذ :

12 عابدین در كوش ، سعید ، در آمدی به اقتصادی شهری ، مركز نشر دانشگاهی ،چاپ چهارم .1380.

نیم نگاهی به معنا و مفهوم اسكان غیر رسمی ( حاشیه نشینی )

امكان غیر رسمی از جمله پدیده های ناشی از شهر نشینی شتابان معاصر از جلوه های بارز فقر شهری است كه در شكلی برنامه ریزی نشده و خود روی یدر درون یا اطراف شهر ها ظاهر شده است . سكونتگاه های غیر رسمی با تجمعی از اقشار كم در آمد و غالباً با مشاغل غیر رسمی و نازل و شیوه ای از شهر نشنینی ناپایدار  همراه هستند و زمینه مناسبی برای بروز آسیب های اجتماعی به شمار می روند .

اسكان غیر رسمی در ت مدن تخصصی علوم مربوط به اجتماع در شهر ، با عنوان  های دیگری چون حاشیه نشینی ، اسكان خود روی ، اسكان نابهجار یا نابسامان ، امكان عدوانی ، آلونك  و زاغه و اصطلاحاتی از این قبیل نیز خوانده شده است . از این جهت  در این تحقیق این مسأله را با نامهای مختلف به كار می بریم . ²

از دیدگاه شهر سازی حاشیه نشینی نوعی اسكان غیر رسمی و شیوه ای از سكونت موقت تلقی می شود كه درخارج از محدوده های شهری در زمین هایی كه برای توسته شهری پیش بینی نشده اند ، شكل می گیرد و بسا ساخت و ساز غیر قانونی و تغییر كاربری زمین های كشاورزی همراه است .

البته باید گفت گرچه بسیاری  یا به عبارتی بیشتر حاشیه نشینان در حاشیه  شهرها زندگی می كنند ، اما بسیارند افرادی كه در داخل محدوده شهری زندگی می كنند ، ولی جزو حایشه نشینان به حساب می آیند . برعكس ، كسانی هم هستند كه در حاشیه شهرها زندگی می كنند ، لیكن حاشیه نشین نیستند.³

حاشیه نشینان گروههای اجتماعی هستند كه در شهرها پدید می آیند . حاشیه نشینان شهری معمولاً بر سر دوراهی مرحله گذار اجتماعی هستند . به این صورت كه اولاً ، كسانی كه به طور موقت وارد شهر می شوند به مسكن موقت احتیاج دارند . این افراد شهری كه از نظر اقتصادی و اجتماعی از شهرها رانده شده اند به علت كمی دستمزد و دیگر اجتماعی جاشیه نشین می شوند .

ضمناً قابل تاكید است كه به دلایل وجود حرمت در خیلی از موارد تصرفات عداونی نبوده و حاشیه نشینان با میزانی از توان مانی به پیرامون شهر آمده و برای زمین وساختمان مسكن خود پرداختهای قابل توجهی  ( نسبت به روستای مبدأ) می نمایند ولزوماً از نظر اقتصادی و اجتماعی حاشیه نشینی شهر اصلی نبوده و بعضاً از داخل شهر به این مكانها رانده شده اند ، هر چند عمده آنها روستا زاده هستند .⁴

بازار رسمی ( مدیریت شهری ، طرحهای توسعه شهری ، اراضی شهری ) برای پذیرش اقشار كم در آمد شهری و روستایی و تأمین مسكن ایشان سازماندهی نشده است ؛ ولی بازار یغیر رسمی ( زمین غیر رسمی ، مصالح غیر رسمی ، نیروی كار غیر رسمی ) جنگلی به طور متناوب و بسیار ماهرانه برای پذیرش این اقشار سازماندهی شده اند . به عبارتی بازار غیر رسمی با حداكثر سود برنده و مدیریت شهری با حداكثر هزینه بازندة این جریان هستند .

راه حل ها و پینشهادات

مدیرتی تأمین مسكن یكی از مهمترین جنبه ها در فرایند تأمین مسكن از زمانی است كه مسكن به مقوله ای اجتماعی بدل شده و دیگر افراد به طور معمول سازنده مسكن خود
( در شهرها ) نیستند ، مسوولیت مدیریت مسكن به ویژه  برای گروه های كم در آمد كه خود غالباً نمی توانند زمینه های آن را فراهم كننده مهمتر از ساختن مسكن برای ایشان شده است . چنین امری لزوماً به معنای تولید مسكن نیست ، بلكه از بیسیاری موارد به فراهم آوردن زمینه های لازم برای فعالیت در بخش مسكن ( مثل تأمین اجزای تولید ) و برنامه ریزی در جهت دسترس خانوارها به مسكن مناسبشان ، وضع قوانین و مقررات مربوط و . . .  محدود می شود.

در همه كشورهای صنعت و توسعه یافته نقش دولت از نظر كنترل بازار  واضح ساز و كارهایی جهت تسهیل تولید در بخش خصوصی و دسترسی به مسكن به ویژه در شرایط كمبود مسكن ، تعیین كننده بود . نكته در خورد توجه این است كه در اكثر كشورها ، ساخت مسكن به طور غالب به عهده بخش خصوصی بود تنها در روند تأمین آن ، نهادهای مختلف دولتی یا غیر انتفاعی دخال می كردند . با وجود این نقش دولت به ویژه از نظر تأمین اجزای تولید و نیز فراهم آوردن امكان دسترسی خانوارهای كم در آمد به مسكن مناسبشان و سهم اركان غیر انتفاعی و بعضاً دولت ، از نظر تأمین مسكن گروه‌های كم در آمد و آسیب پذیر حایز اهمیت است.¹³

روش های مقابله با این سكونتگاه ها در كشورهای مختلف گوناگون است  كه بعضی از آنها اشاره می گردد :

1-تغییر موقعیت ساكنان زاغه ها و مناطق فقیر نشین مركز شهر : در این روش به از بین بردن زاغه ها و مناطق فقه نشین مركز شهر و انتقال آنها به مناطق خارج از شهر و دور از مركز شهر تأكید می گردد .